İnternet mecrası sonsuz bir içerik kaynağıdır. Ancak hangi bilginin doğru hangisinin yanlış olduğu çoğu zaman tartışılıyor. Bizler de herhangi bir döküman ya da içerik hazırlarken çoğu zaman internetten faydalanıyoruz. Belli başlı sitelerden okuyoruz ve bunu revize ederek en güvenilir hale getirmeye çalışıyoruz. Ancak Google arama motorlarının en büyük problemlerinden bir tanesi kopya içerik. Bu nedenle hangi bilginin doğru olduğundan çoğu zaman emin olmamız mümkün olmuyor. İşte bu zamanlarda kaynak belirterek ilerlemek bizim için çok daha avantajlı olacaktır. Aksi takdirde yanlış bir bilgiyi de üstlenmiş oluyoruz.
Ancak kaynak göstermek her zaman bilginin doğruluğuyla alakalı değildir. Bazen bilimsel bir makaleden alıntı yaparken de kaynak göstermemiz gerek. Aksi takdirde içeriğimizde intihal olması kaçınılmaz olacaktır. Aynı zamanda emeğe saygı unsuru da kaynak göstermenin nedenleri arasında yer alır.
Peki, bir siteden aldığımız içeriğin kaynağını nasıl göstermeliyiz?
Aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:
- Siteden sorumlu yazarın ya da kuruluşun adını ve oluşturulduğu veya en son revize edildiği tarihi belirtin
- Bilgiler aşağıdaki sırayla eklenmelidir:
- Yazar (siteden sorumlu kişi veya kuruluş)
- Yıl (oluşturma veya son güncelleme tarihi)
- Site sponsorunun adı (varsa)
- Erişilen gün ay yıl (siteyi görüntülediğiniz tarih)
- Url veya internet adresi (köşeli parantezler arasında)
- Mümkünse, url’nin satır sonu olmadan eklendiğinden emin olun.
Kaynak Göstermek Neden Önemlidir?
Kaynak göstermek yayınladığınız bir içerik hakkında pek çok fikir verir. Bunlardan bir tanesi sunduğunuz bilgilerin bir teoreme veya araştırmaya dayandığını göstermesidir. Bu da okuyucularda bir güven duygusu yaratacaktır. İçeriğiniz kıymetli olacaktır. İçeriğiniz için araştırma yaptığınızı göstermek sizi sektördeki diğer rakip unsurlardan ayrılmanızı sağlayacaktır. Başarılı bir iş ortaya koyduğunuz için yayınlarınız takip edilebilir bir seviyeye erişecektir.
Bir diğer kaynak gösterme nedenleri arasında, konuyla ilgili çalışma yapmış olan sizden önceki kişilerin fikir ve emeklerine değer verdiğinizi gösterecektir. Saygınlık ve itibar günümüz dünyasında her şeyden önce gelir. Yeni bir şey geliştirirken eskiye duyduğunuz saygı sizi bir adım öne taşıyacaktır. İlerleyen nesillere de çok değerli bir şey öğretmiş olacaksınız. İntihal meselesinin internet dünyasının kanayan yaralarından biri olduğunu yazımızın başında vurgulamıştık. Diğer yazarlar tarafından kullanılan kelimelerden ve fikirlerden alıntı yaparak da intihalden kaçınmış olursunuz. İntihal bir yazarın ya da araştırmacının meslek hayatı boyunca kaçınması gereken bir durumdur. Aynı zamanda okuyucunuzun, kullandığınız kaynakları dipnot, bibliyografya veya referans listesi yoluyla makalenizde doğru bir şekilde alıntılayarak takip etmesini sağlarsınız.
Kaynaklarınızı belirtmek, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle önemlidir:
- Kullandığınız kaynakların yazarlarını yüceltir
- Okuyucunuza kaynaklarınız hakkında daha fazla bilgi sağlar.
- Güvenilirliğinizi gösterir.
Neden İntihal Konusunda Dikkatli Olmalısınız?
İntihalin sonuçları kişisel, profesyonel, etik ve yasal olabilir. İntihal tespit yazılımı bu kadar fazlayken intihalciler endişe verici bir oranda yakalanıyor. Bir kişi bir kez intihal ile suçlandığında, her zaman şüpheyle bakılacaktır. Cahillik mazeret değildir. İntihaller akademisyenleri, profesyonelleri, öğrencileri, gazetecileri, yazarları tam anlamıyla bitirir.
Bir iş adamı, politikacı veya yazar intihalden kaynaklanan hasarın tüm kariyerleri boyunca onları takip ettiğini görecektir. Sadece kovulmak değil aynı zamanda başka saygın bir iş bulma süreçleri de zor olacaktır. Suça ve intihalcinin kamusal statüsüne bağlı olarak, adı yok olabilir ve her türlü kariyer planı imkansız hale gelebilir.
İntihalin hukuki yaptırımları oldukça fazladır. Telif hakkı yasaları hangi ülkede yaşarsanız yaşayın mutlaktır. Bir başkasının materyalini kaynak göstermeden kullanamazsınız. Yazarın intihalciye dava açma hakkı vardır. Bazı intihaller ayrıca ceza gerektiren bir suç olarak kabul edilebilir ve çoğu ülkede bu durum hapis cezasıyla sonlanabilmektedir. Gazeteciler veya yazarlar gibi geçimini sağlamak için yazanlar, intihal sorunlarına özellikle duyarlıdır. Hata yapmamak için daima uyanık olmalıdırlar. Yazarlar, telif hakkı yasalarının ve intihalden kaçınmanın yollarının her zaman farkında olmalıdır. Profesyonel bir yazar olarak, intihal yapmak ciddi olarak etik ve yasal bir sorundur.
İntihal , başkalarının sözlerini ve fikirlerini alıp kendinize aitmiş gibi aktarmayı içerdiğinden bir hırsızlık türüdür. İntihal, öğrenme sürecini de engellerken, fikirlerinizin kaynaklarını gizler ve genellikle kötü iş çıkarmanıza neden olur. İntihalin önüne geçmenin en kolay yolu, araştırma sırasında kaynaklarınızı doğru bir şekilde not etmek, yazı ve sunumlarınızda kaynaklarınızı belirtmektir.
Kaynak Gösterme Türleri Nelerdir?
Kaynak göstermenin önemine yazımızda net olarak yer verdik. Şimdi sıra geldi kaynak göstermek türlerine. Kaynak gösterme türleri birkaç sınıfta toplanabilmektedir. Hangi biçimde olursa olsun bilgi ileten kişi bilginin kaynağını gösterme sorumluluğunu asla göz ardı etmemelidir. Başkalarının bilgi birikiminden ve düşüncelerinden yararlanılan her çalışmada yararlandığınız kaynakları açıkça belirtmek size değer katar. Bu hangi alanda olursa olsun etik bir sorumluluktur. Herkes yazdığı bir yazıya güvenilmesini ister. Güvenilir bir yazı oluşturmak için derin bir araştırma yapılmalıdır. Bu araştırmalar sonrası kendi fikirlerinizi ortaya koyduğunuzda daha altı dolu bir çalışma yapmış olursunuz. Bu çalışmanızın altında mutlaka yararlandığınız kaynakların olması da fikirlerinizi destekleyen diğer yazara saygının bir parçasıdır. Çünkü kaynak belirletme yazarın görüşlerini destekleyen başka görüşlerin de olduğunu ortaya koyar. Bu sayede güvenilir bir yazı yazmış olursunuz. Yazmış olduğunuz yazının hem doğruluğunu hem de tarafsızlığını sabitlemiş olursunuz. Okuyucularınızın ek fikirler edinmesini sağlayarak sizinle etkileşime geçmelerini de sağlarsınız.
Yazılarınızda kaynak, dipnot ve kaynakça düzenlemesinde American Psychological Association (APA) stili kullanılması gerekmektedir. Bu stilin belli başlı standartları vardır.
- Metinde 12 punto Times New Roman yazı karakteri kullanılması gerekmektedir.
- Metin, A4 boyutlarındaki kâğıda üst, alt, sağ boşluk 2,5 cm ve sol boşluk 2,0 cm bırakılarak, iki yana dayalı, satır sonu tirelemesiz şekilde ilerlemelidir
- Paragraflarda ve başlıklarda 1,0 cm girinti kesinlikle olmalıdır
- Paragraf sekmesinde aralık bölümünde önce alanı 0 nk ve sonra alanı 6 nk, satır aralığı ise 1,5 nk olması gerekmektedir.
Ancak bir internet sitesinde kaynak gösterme işlemi yapmak yukarıda saydığımız maddelerden oldukça fazladır. İnternet, adından da anlaşılacağı üzere interaktif bir mecradır. Bu nedenle yararalanılan kaynağın internet sitelerinin erişim adresleri, kaynakçaya köprü bağlantıları aktif olacak şekilde eklemesi yapılmalıdır. Bu işlemin diğer adı Hyperlink’dir.
Yazarların bir diğer dikkat etmesi gereken konu da internet sitelerinde yer alan bilgilerin kayıt altına alınmasıdır. Bunun nedeni ise web sitelerinin düzenli olarak güncellenmesidir. Web sayfaları çoğu zaman değişen zaman içerisinde farklı bir tasarıma ihtiyaç duyarlar. Bu tasarımlar yapılırken genellikle veri kayıpları yaşanabilmektedir. Bu veri kayıplarının önüne bazen geçilemez. Bu süreçte eklenen linkler değişebilir ya da silinebilir. Bu sebeple araştırmacılar bir internet sitesine içerik girdikleri zaman bu sayfanın ekran görüntüsünü almalıdırlar. Aynı zamanda erişim tarihlerini de kayıt altına almak çok önemlidir.
İnternet sitesinde kaynak gösterirken dikkat edilmesi gereken bir diğer unsur da internet erişim adreslerinin nerede olması gerektiğidir. Elektronik yayınlar için hazırladığınız yazılarda internet erişim adresleri dipnot kısmına yazılmaz. Sadece kaynakçada belirtilmesi gerekir. Aynı zamanda yayınlanan eserin yayın türünün bilinebilmesi için de dipnotta eser adından sonra parantez içinde erişim tarihi de yazmak gerekmektedir.
